Szwejk na beczce prochu w rosyjskiej Samarze

Pomnik Dobrego Wojaka Szwejka w rosyjskiej Samarze | fot. wikimapia.org

Być może niewiele osób wie, iż w rosyjskiej Samarze znajduje się pomnik najsłynniejszego bohatera prozy Jaroslava Haszka.

Naturalnej wielkości rzeźbę Dobrego Wojaka Szwejka odsłonięto 15 listopada 2013 roku, dokładnie w 130. rocznicę urodzin czeskiego pisarza. Siedzący na beczce z prochem, trzymający w ręku nieodłączną fajkę Szwejk symbolizuje bezsens konfliktów zbrojnych, a cała scena nawiązuje do opowiadania „Dobrý voják Švejk učí se zacházet se střelnou bavlnou” („Dobry wojak Szwejk uczy się obchodzić z nitrocelulozą”) opublikowanego w 1911 roku w czasopiśmie „Dobrá kopa”. Inicjatywę odsłonięcia rzeźby przypisuje się posłowi rosyjskiej Dumy, Alexandrowi Chinsztejnowi.

Autorami rzeźby ozdabiającej skrzyżowanie ulic niedaleko brzegu Wołgi są artyści Alexander i jego syn Nikolaj Kuklevowie oraz Kristina Ciberova. Miejsce gdzie stoi rzeźba nie zostało wybrane przypadkowo, niedaleko znajduje się bowiem budynek byłego hotelu San Remo, gdzie w 1918 roku mieszkał sam Haszek. Przypomnijmy, że twórczość tego autora jest bardzo znana w Rosji również dzięki temu, iż część życiorysu autora związana jest mocno z tym krajem. Po ucieczce z walczącej w pierwszej wojnie światowej o boku państw Ententy czechosłowackiej legii Haszek dołączył do grupy w broniących Samary czerwonoarmistów, gdzie mocno zasłużył się w walce. Kiedy miasto dostało się w ręce białej (carskiej) armii, pisarz ukrywał się dwa miesiące zanim udał się dalej, do tatarskiej Bugulmy (dzisiaj znajduje się tam jego muzeum).

Jak mówił Alexander Kuklev, praca nad dziełem była „lekka i wesoła”. Odlew prawie dwumetrowej rzeźby wykonały odlewnie w uralskim Iżewsku. Rzeźba w Samarze jest z pewnością najmłodszą, nie jest jednak jedyną w Rosji. Dziesięć lat wcześniej postać salutującego (meldującego?) Szwejka ozdobiła Petersburg.

[Arkadiusz Kugler]