Zobacz „Koszycką modernę” w Krakowie. Ostatni weekend niezwykłej wystawy

Do 27 listopada w MCK w Krakowie można obejrzeć wystawę „Koszycka moderna” | fot. materiały prasowe

To ostani dzwonek by zobaczyć głośną wystawę poświęconą „Koszyckiej modernie” w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie (Rynek Główny 25). A jest ku temu okazja. Będzie degustacja słowackiego wina i szansa na nagrody.

W piątek (25 listopada) o godz. 17. wystawę zobaczą prezydent Andrzej Duda i jego słowacki odpowiednik Andrej Kiska. Zresztą obaj objęli ją honorowym patronatem.

Koszyce przestrzenią krzyżowania się kultur i narodów

Na wystawę, którą można oglądać w Krakowie od 16 września, składa się około 80 dzieł sztuki. To prezentacja środowiska artystycznego Koszyc lat dwudziestych minionego wieku. Zjawisko to, określane mianem „koszyckiej moderny”, współtworzyli artyści związani z miastem na stałe – jak Anton Jaszusch czy Konštantín Bauer – oraz twórcy przyjezdni, przebywający w Koszycach przez kilka lat, a nawet miesięcy, np. Eugen Krón, František Foltýn, Géza Schiller czy Sándor Bortnyik. Wielu z nich związanych było wcześniej ze środowiskiem budapesztańhskim, wiedeńskim lub berlińskim.

Dla pełnego zrozumienia prezentowanego zjawiska szczególnie istotny jest kontekst miejsca. Koszyce – miasto o wielowiekowej historii i żywych tradycjach artystycznych – były przestrzenią krzyżowania się różnych wpływów kulturowych, zamieszkałą przez ludność słowacką, węgierską, niemiecką i żydowską. Charakter miejsca sprzyjał atmosferze otwartości i tolerancji, która przyciągała doń liczne grono twórców. Wraz z powstaniem Pierwszej Republiki Czechosłowackiej Koszyce stały się ważnym centrum kulturalnym i największym ośrodkiem miejskim na wschodnich krańcach nowo utworzonego państwa. Istotną rolę w tym procesie odegrało Muzeum Wschodniosłowackie oraz jego dyrektor – czeski prawnik Josef Polák, który skupił wokół siebie liczne grono twórców.

Géza Schiller, W kawiarni, 1924. Olej, płótno, Východoslovenská galéria Košice

W latach dwudziestych Koszyce stały się przestrzenią dialogu dla artystów ulegających rozmaitym impulsom i reprezentujących różnorodne stylistyki. To właśnie otwartość, wielonarodowość i pluralizm artystycznych postaw najlepiej oddają specyfikę prezentowanego zjawiska. W swoich poszukiwaniach twórcy niejednokrotnie wykorzystywali motywy zaczerpnięte z miejskiej ikonografii (np. Gejza Schiller, Július Jakoby), sięgali po tropy związane z problematyką społeczną (Konštantín Bauer), snuli wizje na temat człowieka przyszłości (Eugen Krón) czy podejmowali wątki o charakterze egzystencjalnym (Anton Jaszusch). Wystawa w Galerii MCK jest zaproszeniem do przyjrzenia się z bliska tej niezwykłej mozaice artystycznych osobowości, a tym samym do odkrycia nieznanego oblicza sztuki z terenu Słowacji i złożoności Europy Środka.

Dwujęzyczny katalog

Wystawa to nie jedyny słowacki prezent, który przygotował MCK. Dwujęzyczny album towarzyszący ekspozycji w Międzynarodowym Centrum Kultury przybliża niezwykłą mozaikę artystycznych osobowości współtworzących koszycką modernę i pozwala zgłębić międzywojenny fenomen słowackiego miasta nad Hornadem. W publikacji zaprezentowano archiwalne fotografie, mapy, plakaty wystaw, ale przede wszystkim reprodukcje dzieł artystów współtworzących koszycką modernę, takich jak: Sándor Bortnyik, Anton Jaszusch, Béla Uitz, Eugen Krón, František Foltýn, Géza Schiller, Julius Jakoby, Koloman Sokol, Konštantin Bauer, Konštantin Kovari-Kacmarik, Oszkár Ember, Vilmos Perlrott-Csaba i inni. Album uzupełniają teksty Zsófii Kiss-Szemán „Koszyce, miasto artystów”, w którym słowacka historyczka sztuki pisze o najpopularniejszych twórcach koszyckiej moderny oraz Gyuli Ernyeyego „Na gościnnych występach w koszyckim modernizmie: Géza Schiller, František Foltýn, Sándor Bortnyik”. Atmosferę kulturalną Koszyc po I wojnie światowej rekonstruuje Radoslav Passia w eseju „Ruchoma geografia albo gdzie właściwie leżą Koszyce”. Z kolei szerszą, środkowo-europejską panoramę zjawiska prezentuje Michał Burdziński w tekście „Oblicza modernizmu koszyckiego”. Na szczególną uwagę zasługuje tekst Natalii Żak, która w „Wycinkach z codzienności. Wokół wybranych zagadnień koszyckiej moderny” pisze m.in. o fenomenie koszyckiej kawiarni.

Konštantín Bauer, Uchodźcy, 1927. Olej, płótno, Východoslovenská galéria Košice

Specjalne atrakcje: wspólny bilet i nagrody

Na najbliższy weekend (26-27 listopada) Miedzynarodowe Centrum Kultury i Muzeum Narodowe w Krakowie przygotowało słowacko-węgierską niespodziankę. To jeden bilet, który umożliwi obejrzenie dwóch wystaw: „Koszycka moderna” w MCK i „Złoty wiek malarstwa węgierskiego (1836-1936)” w MNK. Dodatkowo Konsulat Słowacki w Krakowie ufundował nagrody dla osób, które odwiedzą wystawę w MCK. Wystarczy obejrzeć wystawę i odpowiedzieć na pytanie konkursowe. Do wygrania atrakcyjne nagrody m.in. wstęp do Aqua City Poprad, Skipass do Bachledowej Doliny oraz wstępy do zamku Stara Lubowla i Zamku Orawskiego na Słowacji. Powodzenia!

PROGRAM

MCK – Międzynarodowe Centrum Kultury (Rynek Główny 25)
MNK – Muzeum Narodowe w Krakowie (al. 3 Maja 1)

25.11 (piątek)
godz. 18.00 MNK – Budapeszt 1900. Warsztat czy ogród Europy Środkowej? – z ambasadorem Rafałem Wiśniewskim rozmawia prof. Jacek Purchla

26.11 (sobota)
godz. 10.00–18.00 MNK – pokaz filmu o atrakcjach turystycznych Węgier
godz. 10.30–12.00 MNK – warsztaty dla rodziców z dziećmi Kolory ziemi (dla dzieci w wieku 5-10 lat). Świat wokół nas pełen jest kolorów, a każdy z nich składa się z wielu odcieni. Często nie potrafimy ich wszystkich nazwać, choć doskonale odróżniamy barwy jaskrawe od zgaszonych, a czyste od „brudnych” i pozornie szarych. Są wśród nich kolory charakterystyczne dla świata przyrody i takie, których w naturze nie znajdziemy, choć bywa, że sięgają po nie artyści malujący pejzaże. Podczas warsztatów najpierw wspólnie poszukamy kolorów w krajobrazach malowanych przez węgierskich artystów, a potem wykonamy prace, w których wykorzystamy elementy prawdziwej natury.
godz. 12.00 MNK – oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Złoty wiek malarstwa węgierskiego (1836-1936)”.
godz. 14.00 MCK – oprowadzanie po wystawie „Koszycka moderna” z przewodnikiem
godz. 16.30 MNK – oprowadzanie po wystawie „Złoty wiek malarstwa węgierskiego (1836-1936)”.
godz. 15.00-18.00 MNK – degustacja wina węgierskiego z okolic Budapesztu i Peczu i prelekcja nt. kuchni i zwyczajów kulinarnych na Węgrzech

27.11 (niedziela)
godz. 10.00 – 18.00 MCK – pokaz filmów o atrakcjach turystycznych Słowacji
godz. 10.30 MNK – oprowadzanie po wystawie „Złoty wiek malarstwa węgierskiego (1836-1936)”
godz. 12.00 MCK – oprowadzanie po wystawie „Koszycka moderna” z przewodnikiem
godz. 12:30 MCK – warsztaty dla dzieci „Za granicę hop!” (dla dzieci w wieku 5-10 lat).
W trakcie warsztatów dzieci dowiedzą się więcej o Słowacji, wykonają polsko-słowackie bransoletki, a następnie, w oparciu o stylistykę jednego z awangardowych nurtów, w który wpisują się dzieła prezentowane na wystawie Koszycka moderna, takich jak np. impresjonizm czy kubizm, surrealizm, fowizm, futuryzm) stworzą wyjątkową polsko-słowacką pocztówkę. Wstęp wolny, nie obowiązują zapisy.
godz. 14.00 MNK – oprowadzanie po wystawie „Złoty wiek malarstwa węgierskiego (1836-1936)”
godz. 15.00 MCK – oprowadzanie po wystawie „Koszycka moderna z przewodnikiem”
godz. 16.00 MCK – oprowadzanie po wystawie „Koszycka moderna w języku angielskim”
godz. 16.00 MCK – degustacja win słowackich

[Łukasz Grzesiczak]