Te czeskie i słowackie książki ukazały się po polsku [podsumowanie 2015 roku]

Oto niektóre z pozycji, po które warto sięgnąć. O ile jeszcze tego nie zrobiliście.

Wydawnictwo W.A.B kontynuuje wydawanie książek jednego z najważniejszych pisarzy europejskich XX wieku. W maju ukazało się „Święto nieistotności” – pierwsza od 5 lat książka Milana Kundery. Tym razem autor całkowicie odcina się od Europy Środkowej i osiedla swoich bohaterów we Francji. Jest to hołd, który Kundera składa francuskiej kulturze. W.A.B. wznowiło znane polskiemu czytelnikowi książki autora „Nieznośnej lekkości bytu”. W 2015 roku ukazały się: „Sztuka powieści”, „Tożsamość”, „Niewiedza”, „Nieśmiertelność”, „Powolność” i „Zdradzone testamenty”.

Doczekaliśmy się pierwszego polskiego przekładu jednej z najważniejszych współczesnych czeskich książek „Siekiery”, zmarłego w czerwcu Ludvika Vaculika ( Wydawnictwo Stara Szkoła). Vaculik był nie tylko pisarzem, ale opozycjonistą, autorem manifestów Praskiej Wiosny i założycielem podziemnego wydawnictwa. „Siekiera”, choć napisana 50 lat temu, wciąż jest aktualna. Najlepszą rekomendacją będą więc słowa samego autora: „Jest intensywna i dokładna. Realistyczna i fantastyczna. Taką książkę mogłem napisać tylko raz”. Pozycja obowiązkowa!

Bestsellerowy Michal Viewegh wraca do polskich czytelników z powieścią „Ekożona” ( Wydawnictwo Stara Szkoła). Autor „Wychowania dziewcząt w Czechach” z właściwą sobie błyskotliwością i lekkością bierze pod lupę rodzinę. Idealna książka dla każdego, kto ceni sobie humor i zdrowy dystans do rzeczywistości.

Dwóch niezależnych wydań doczekały się „Rozmowy z Tomášem Garriguem Masarykiem” Karla Čapka (Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Książkowe Klimaty). Zapis wieloletnich rozmów prezydenta – filozofa nazywanego ojcem Czechosłowacji i jednego z największych czeskich pisarzy to gwarancja doskonałej lektury. Dla wielbicieli twórczości Čapka nie lada kąsek przygotowało wydawnictwo Dowody na istnienie. W serii przygotowanej przez najbardziej znanego czechofila w Polsce, Mariusza Szczygła, ukazała się bowiem „Fabryka absolutu”. To książka o tym, jak w Czechach wyprodukowano Boga. W Stehliku (to czeskie określenie szczygła), bo tak nazywa się seria, ukazały się również bestsellerowa „Kacica” Pavla Kohouta oraz kontrowersyjna „Jestem egzaltowaną lentilką” Petra Merki (jak mówi Szczygieł – pornograficzna krytyka społeczna).

„Ostatnia arystokratka” Evžena Bočka (Wydawnictwo Stara Szkoła) okrzyknięta została najzabawniejszą czeską książką roku. Historia młodej narratorki wyruszającej wraz z rodziną do Czech, by za sprawą odzyskanych włości stać się z dnia na dzień czeską arystokracją, porwie nawet najbardziej wymagającego czytelnika.

Książkowe Klimaty wydały w tym roku głośną książkę laureata Nagrody Literackiej Europy Środkowej Angelus, Słowaka Pavla Rankova. „Matki” to literatura wymagająca, ambitna i niezwykle poruszająca .

Kolejna warta uwagi pozycja opublikowana przez Książkowe Klimaty to „Nie jest źle” Jana Novaka. Jak pisał o niej Zdzisław Pietrasik: „autor tworzy biograficzny mit patriotycznej czeskiej rodziny, niemający nic wspólnego ze stereotypem dobrego wojaka Szwejka. Po lekturze tej powieści pozbędziemy się, przynajmniej częściowo, kompleksu wyższości wobec sąsiadów. Nie tylko nas historia nie pieściła”.

„Dom głuchego autorstwa” Petera Kristufka (Książkowe Klimaty) to słowacka pozycja, której nie można przeoczyć. Kristufek – prozaik, poeta, scenarzysta i reżyser filmowy, stworzył monumentalne dzieło opowiadające o losach doktora Alfonza Trnovskiego, w którym każdy powinien znaleźć coś dla siebie – jest tajemnica, Austro-Węgry, miłość, a nawet aksamitna rewolucja.

Praga, cudowne lata osiemdziesiąte. W szkołach uczą, że kultura przywędrowała zza wschodniej granicy, w radiu króluje koncert życzeń, a najłatwiej dostępną rozrywką jest przesiadywanie na podwórku pod trzepakiem. Jak przetrwać w szarej rzeczywistości i nie umrzeć z nudów? Da się. Wystarczy mieć szesnaście lat, parę koron na piwo i kumpli – kumpli na śmierć i życie. O tym właśnie jest niedawno wydana w Polsce powieść Petra Šabacha „Pijane banany” (Wydawnictwo Afera). To historia nam znana, a motywach książki powstał popularny także w Polsce film „Pupendo” w reżyserii Jana Hřebejka.

Wydawnictwo Afera pokazuje nam w nowej odsłonie nagradzaną pisarkę młodego czeskiego pokolenia, która szturmem zdobyła serca czytelników swoją poprzednią książkę „Zniknąć”. Petra Soukupova, bo o niej mowa, napisała książkę dla dzieci, którą powinien przeczytać także każdy rodzic. Zachęcamy do wielkiego rodzinnego czytania „Bercika i niuniucha”.

Na dokładkę Afera daje nam również drugą cześć trzytomowej sagi „Niedoparki” opowiadającej o przygodach sympatycznych stworków, odpowiedzialnych za znikające z naszych domów skarpetki. Autorami tego bezsprzecznego hitu są Pavel Šrut (tekst) i Galina Miklínová (ilustracje).

Entuzjaści prozy Jana Balabana mogli sięgnąć po trzecią już na polskim rynku książkę tego autora. „Którędy szedł anioł” to książka o przełomach i oswajaniu świata.

W 2015 roku do księgarń trafiło polskie wydanie nieautoryzowanej biografii Jaromírem Nohavicą i autobiografia Pavla Nedvěda. W oczekiwaniu na wywiad rzekę dziennikarki radiowej Teresy Drozdy z Jaromírem Nohavicą, który wkrótce ma ukazać się nakładem Wydawnictwa Agora, do rąk polskiego czytelnika trafiła inna książka poświęcona czeskiemu bardowi. „Zanim kitę odwalę” (Wydawnictwo Dragon) Dany Černákovej to nieautoryzowana biografia Nohavicy. Autorka przygląda się życiu i twórczości popularnego w Polsce autora płyty „Tak mě tu máš”, nie stroni od kontrowersji w życiu popularnego mieszkańca Ostrawy. Spory fragment swojej książki poświęca m.in. problemom Jaromíra Nohavicy z alkoholem. Książka cieszy się ogromnym zainteresowaniem polskich czytelników. Nic w tym dziwnego – Nohavica w naszym kraju ma rzeszę oddanych fanów, może równie liczną co w Czechach.

Do polskiego czytelnika trafiła także autobiografia popularnego czeskiego piłkarza Pavla Nedvěda zatytułowana „Piłkarze odchodzą, mężczyźni zostają” (Wydawnictwo SQN). Historia zawodnika, który swoją karierę rozpoczynał w Skodzie Pilzno, by swoje największe trumfy świętować w drużynie Juventusu to pasjonująca opowieść o świecie futbolu i bohaterach, którzy jeszcze niedawno rozpalali nasze marzenia, a dziś powoli odchodzą do historii. Pozycja z pewnością zainteresuje nie tylko fanów futbolu. W znacznej części Nedvěd swoją opowieść osadził pośród najważniejszych politycznych wydarzeń w historii Czechosłowacji i Czech ostatnich dziesięcioleci.

Nakładem oficyny Lech i Czech ukazała się książka „Towarzystwo opieki nad zwierzętami”. Jiří Robert Pick – czeski pisarz, satyryk i parodysta – oparł ją na swoich wspomnieniach z młodzieńczych lat spędzonych w getcie w Terezinie, utworzonym przez hitlerowców w 1941 roku. Bohaterami jego powieści jest czternastoletni Toni, który leczy gruźlicę w obozowym szpitalu. Mimo grozy – jak twierdzi wydawca – jest to pogodna opowieść pełna rozczulającego czeskiego humoru.

[Daniela Wołos]