Pogrzeb Europy Środkowej? [z notatnika recenzenta książkowego]

Europa Środkowa jest jak demokracja – wszyscy wiążą z nią pozytywne wartości. Jest jak kapitalizm – wszyscy uważają, że integracja tego terenu jest dziejową koniecznością, której nie można powstrzymać. Europa Środkowa jest jak metafizyka – co chwilę ktoś ogłasza jej śmierć, ale nikt nie gościł jeszcze na jej pogrzebie.

Europa Środkowa ma się bardzo dobrze – przekonuje także węgierski historyk Csaba G. Kiss w zbiorze erudycyjnych esejów zatytułowanych „Lekcja Europy Środkowej”.

Autor – zasłużony badacz dziejów państw Grupy Wyszehradzkiej, szczególnie zaś skomplikowanych stosunków węgiersko-słowackich – bohaterami swoich tekstów czyni przede wszystkim środkowoeuropejskich pisarzy i intelektualistów: Adama Mickiewicza, Bohumila Hrabala, Egona Bondego, Jana Kollara, Franza Kafkę i Laszlo Nemetha. Przedstawia także poglądy rzeczników Europy Środkowej jak Milan Kundera, Czesław Miłosz czy krakowski historyk Wacław Felczak, którego imię nosi historyczna nagroda Europy Środkowej wręczana przez Uniwersytet Jagielloński i Polskie Towarzystwo Historyczne.

Czytelnikom książki należy zostawić osąd, czy Europa Środkowa to prężny byt społeczno-kulturowy, czy też rację ma choćby Petr Pithart, który przekonuje, że jesteśmy teraz tylko nieudaną kopią Zachodu. Niewątpliwie książka Kissa prezentuje ciekawą i mało popularną w Polsce węgierską refleksję nad naszymi dziejami.

[Łukasz Grzesiczak]

Csaba G. Kiss „Lekcja Europy Środkowej”, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, 2010.