„Opowiadacze. Nie tylko Hrabal. Autorzy najlepszej prozy czeskiej” [recenzja]

To niezwykły wybór tekstów nieznanych polskiemu czytelnikowi (niektóre ukazały się w niszowych pismach), dokonany przez chyba najbardziej cenionych współczesnych tłumaczy – Jana Stachowskiego i Andrzeja S. Jagodzińskiego. Obaj przez ostatnie lata kształtują polskie czytelnicze gusta i są naszymi przewodnikami po literaturze naszych południowych sąsiadów.

Sam tytuł – trochę przewrotnie – zwraca uwagę, na olbrzymie zainteresowanie w Polsce prozą autora “Pociągów pod specjalnym nadzorem”. Bohumil Hrabal stał się dla Polaków synonimem czeskości, uosobieniem tamtejszej literatury. To pisarz niewątpliwie wybitny, ale – w mojej ocenie – zbyt często prezentowany w Polsce i jakby przyćmiewający twórczość innych czeskich pisarzy. Stachowski i Jagodziński – choć w tej antologii prezentują jedno opowiadanie autora “Czułego barbarzyńcy” – stawiają sobie za cel promocję autorów w Polsce zupełnie nie znanych jak: Pavel Brycz, rabin Karol Sidon czy Martin Fahrner. Na pewno warto zwrócić na nich uwagę, ale najmocniejszą częścią tej książki są dla mnie prezentacje twórczości znanych nam, ale często za mało docenianych Josefa Škvoreckiego i Jiříego Grušy. Ten pierwszy to potrafiący budować wciagające narracje miłośnik jazzu i pięknych kobiet. Josef Škvorecký ukochał jednego bohatera swoich powieści – Dannego Smiřickiego – z którym śledzi historię powojennej Czechosłowacji. Opisywaną książkę otwiera opowiadanie „Saksofon basowy”, w którym Škvorecký snuje opowieść o fascynacji muzyką w mrocznych czasach hitlerowskiego terroru. Drugi, niedoceniany u nas wirtuoz czeskiej literatury, którego pragną przedstawić autorzy antologii to Jiří Gruša. W krótkim opowiadaniu “Paltol stryja Antona” autor “Kwestionariusza” portretuje, być może, najważniejsze aspekty czeskiej świadomości.

„Nie tylko Hrabal” to propozycja absolutnie wyjątkowa dla tych, którzy pragną na dobre zaprzyjaźnić się z nową (ale nie najnowszą) prozą czeską.

Łukasz Grzesiczak

„Opowiadacze. Nie tylko Hrabal. Autorzy najlepszej prozy czeskiej”, przeł. Andrzej S. Jagodziński, Jan Stachowski, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2012.