Hašek i czas na klasyków [z notatnika recenzenta książkowego]

Znany rosyjski filozof heglista Alexandre Kojève (znany także jako Aleksandr Vladimirovič Koževnikov) zmuszony był wyemigrować z ZSRR. We Francji pracował między innymi w Ministerstwie Gospodarki oraz prowadził zajęcia, które cieszyły się ogromną popularnością wśród studentów, zwłaszcza tych o poglądach lewicowych. Gdy do Paryża dotarły wydarzenia rewolty studenckiej roku 1968, studenci poszli do Kojève’a z nadzieją, że pomoże im zorganizować protesty. Co mamy robić, panie profesorze? – zapytali. – Czytajcie klasyków i uczcie się greki – miał ponoć odpowiedzieć filozof.

Za sprawą Wydawnictwa Literackiego nadarza się właśnie okazja spełnienia postulatu Kojève’a i sięgnięcia do klasyki. „Społeczno-polityczna historia Partii Umiarkowanego Postępu (w Granicach Prawa)” Jaroslava Haška należy do najciekawszych książek autora popularnych „Przygód dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej”. Legenda czeskiej bohemy, anarchista, pisarz, dziennikarz i bywalec praskich knajp napisał tę książkę w 1911 roku, ale drukiem w Czechosłowacji ukazała się ponad pięćdziesiąt lat później, dopiero w 1963 roku. Tytułową partię Hašek wraz z przyjaciółmi pewnego dnia w knajpie założył naprawdę, później zarejestrował i kandydował z jej ramienia w wyborach samorządowych w Pradze. „Nietrudno się domyślić, jak może wyglądać program Partii, jeśli ośrodkiem życia społecznego i politycznego jest gospoda” – pisze w posłowiu tłumacz książki profesor Jacek Baluch, bohemista z Uniwersytetu Jagiellońskiego i były ambasador Polski w Czechosłowacji i w Czechach.

Znane są legendy o sposobie pracy twórczej Haška. Ponoć całymi dniami przesiadywał w czeskich knajpach, a gdy zabrakło mu pieniędzy pisał szybko na kolanie jakiś tekst, po czym jeden z bywalców gospody zanosił go do wskazanej siedziby redakcji gazety i po chwili wracał z honorarium, które natychmiast zostawało przepite. Nic więc dziwnego, że „Społeczno-polityczna historia…” składa się z kilkudziesięciu krótkich i przepełnionych humorem opisów rzeczywistości Europy Środkowej początku XX wieku.

[Łukasz Grzesiczak]

Jaroslav Hašek, „Społeczno-polityczna historia Partii Umiarkowanego Postępu (w Granicach Prawa)”, przekład i posłowie Jacek Baluch, Wydawnictwo Literackie, 2009, cena 38,00 zł.

Książka jest do nabycia w internetowej księgarni Czeskie Klimaty.