45. rocznica samospalenia Ryszarda Siwca na Stadionie X-lecia

Bohaterski czyn Ryszarda Siwca nie został zapomniany m.in. dzięki dokumentaliście Maciejowi Drygasowi, który w 1991 r. nakręcił poświęcony mu film „Usłyszcie mój krzyk”|fot. IPN

W proteście przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, 8 września 1968 roku, aktu samospalenia dokonał Ryszard Siwiec – były żołnierz AK, filozof i księgowy z Przemyśla. Do tragedii doszło podczas ogólnokrajowych dożynek na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie, na oczach szefów partii, dyplomatów i 100 tysięcy widzów.

Przed swoim dramatycznym czynem Siwiec rozrzucił na stadionie ulotki z apelem protestacyjnym. Następnie oblał się rozpuszczalnikiem i podpalił krzycząc „Protestuję!”. Lekarze przez trzy dni walczyli o jego życie. Zmarł w szpitalu 12 września 1968 roku w wyniku oparzeń zajmujących ponad 85 proc. powierzchni ciała. Spoczywa na cmentarzu w  Przemyślu.

Zanim Ryszard Siwiec wyjechał do Warszawy, nagrał na magnetofon manifest antykomunistyczny, kończący się słowami: Ludzie, w których może jeszcze tkwi iskierka ludzkości, uczuć ludzkich, opamiętajcie się. Usłyszcie mój krzyk, krzyk szarego, zwyczajnego człowieka, syna narodu, który własną i cudzą wolność ukochał ponad wszystko, ponad własne życie, opamiętajcie się. Jeszcze nie jest za późno.

Ryszard Siwiec został pośmiertnie odznaczony czeskim orderem Tomasza G. Masaryka, polskim Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz odznaczeniem Białego Podwójnego Krzyża Republiki Słowackiej. Przy wejściu na Stadion Dziesięciolecia umieszczono tablicę oraz pomnik będący kopią pomnika w Pradze przy ulicy jego imienia.

W ramach obchodów 45. rocznicy bohaterskiego protestu, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie przygotowuje duży projekt multimedialny pod tytułem „Krzyk szarego człowieka. Ryszard Siwiec 1909 – 1968”, który będzie dostępny w trzech wersjach językowych: polskiej, czeskiej i angielskiej. Prezentacja odbędzie się 10 września br. o godz. 16 na Zamku Kazimierzowskim w Przemyślu. Po niej zostanie wyświetlony film dokumentalny w reż. Macieja Drygasa „Usłyszcie mój krzyk” (godz. 16.40), a następnie (ok. godz. 17.50) nastąpi złożenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą Ryszarda Siwca (kamienica przy ul. Okrzei 2 w Przemyślu).

W Rzeszowie, w dniach  6-30 września br., na ogrodzeniu siedziby rzeszowskiego oddziału IPN (ul. Słowackiego 18) eksponowana będzie wystawa „Krzyk szarego człowieka. Ryszard Siwiec 1909-1968”.  Na wystawie umieszczono materiały ze zbiorów IPN oraz rodziny Ryszarda Siwca, dokumentujące jego życie i tragiczną śmierć.

Na Stadionie Narodowym w Loży Platynowej, w niedzielę o godzinie 12.00, odbędzie się konferencja prasowa, a także zabrzmi Posłanie Ryszarda Siwca. Gościem specjalnym konferencji będzie jego syn – Wit Siwiec. Uroczystości przygotował Ośrodek Karta.

Program konferencji

9 września o godz. 11.00 Ambasadorowie Republiki Czeskiej i Republiki Słowackiej w Rzeczypospolitej Polskiej złożą kwiaty pod pomnikiem Ryszarda Siwca przed wejściem na Stadion Narodowy.

Radiowa Jedynka przygotowała specjalne audycje, których można wysłuchać TUTAJ.

[eg]